باغهای اصیل ایرانی که روزگاری آندره ژید فرانسوی افسوس میخورد که آنها را ندیده و بورخس آلمانی نیشابور را به خاطر همین باغها دوست داشته است.
به گزارش چاپارطوس خراسان رضوی، باغهای اصیل ایرانی که روزگاری آندره ژید فرانسوی افسوس میخورد که آنها را ندیده و بورخس آلمانی نیشابور را به خاطر همین باغها دوست داشته است، حالا دستخوش چنان تغییراتی شده که فرقی با پارکهای اروپا ندارد. نیشابور که روزگاری علم را به 57 کشور دنیا صادر میکرد، اکنون مقلدانه نسخههای معماری غربی را پیاده میکند.
باغسرا، بُستان، فردوس؛ اینها کلماتی در توصیف باغِ ایرانیِ اصیلاند که براساس حکمتِ معماران قدیم، قرار بود ما را به یاد باغهای هشتگانه بهشت بیندازد. بر این اساس باغ شامل درختانی مثمر و سایهافکن، گیاهانی با عطرهای فضاپرکن، حریم و حصاری بلند، جریان آب و غیره است. اما باغِ ایرانی که نام جدیدش را نیز از ترجمهی عبارت Persian Guarden فرنگی به ودیعت گرفته است، در نیشابور تغییراتی اساسی در ساختار را هم به جان خریده است. از جمله تخریب دیوار باغ ملی و امیناسلامی، قطع جریان آب در باغ امیناسلامی، قطع درختان مثمر و گیاهان عطرآگین در این دو باغ، باغ امامزاده محروق، باغ سعیدی و دفع عندلیبان و بلبلان به اتفاق در بیشتر این باغها و در مقابل تا بخواهی کاشت درختانی چون کاج و چمن، همین.
حبیباله متحدین مشاور سابق میراث فرهنگی نیشابور که پایاننامه کارشناسی ارشد خود را نیز در همین رابطه نوشته است با ابراز تأسف از این موضوع میگوید: باغ اصیل ایرانی یک قرارگاه فرهنگی است. یعنی به لحاظ کالبدی اولاً حرکت آب را به عنوان عنصر اصلی باغ دارد، دوم محصور است و این محرمیت باغ از چهار طرف است، دروازه و ورودی دارد و هر طرف از چهار طرف باغ به چهار قسمت و هرکدام از اینها باز به چهار قسمت دیگر تقسیم میشود.
این باغ تلفیقی از معنویت و طبیعت است یعنی هم بوم فرهنگی و هم بوم جغرافیایی شهر است. تمدنسازی باید با تکیه بر حکمت نیاکان ما تحصیل شود. ما بازار ایرانی داشتهایم نه پاساژهای غربی، باغ ایرانی داشتهایم، ما اصلا پارک نداشتهایم. نیشابور باید نسخه نجات کشور را با اقتدا به معماری باغسازی و شهرسازی بدهد. کلمه "پارک" به همراه دیگر کلمات مورد استفاده اشراف قاجار از فرنگ وارد ایران شد و کمکم نه تنها به عنوان یک کلمه که به عنوان یک مفهوم جای خود را در شهرهای ایران پیدا کرد. چمن از مختصات پارک است و در باغ ایرانی جایگاهی ندارد.
ما پارک نداریم به جای پارک باید باغ اصیل ایرانی بسازیم. اما متأسفانه سازمان فضای سبز نیشابور فقط برنامههای دریافتی را پیاده میکند، با جاگذاری سنگ و سبزه! چمن را آبیاری میکند در حالی که 800 دشت ما خشک و 1800 روستای ما خالی از سکنه شده است.
از احمد همتآبادی عضو شورای شهر نیشابور شرح وظایف شورا در این زمینه را جویا شدیم. وی میگوید متولی اصلی حفظ و حراست از باغهای نیشابور شهرداری و فضای سبز است. در مورد باغ عطار و خیام چون همه باغ ثبت ملی است حفظ آن بر عهده میراث فرهنگی و در مورد باغ امین اسلامی و باغ قوامی فقط عمارت این دو بر عهده میراث است اما حفظ باغ و درختان آن بر عهده شهرداری یا صاحب ملک است.