محمدرضا امیرحسنخانی نماینده مردم فردوس، سراوان، طبس و بشرویه در مجلس در خصوص بحران آب خراسان جنوبی در گفت وگو با خبرنگار ایلنا، گفت: به دلیل خشک شدن قنات‌ها و مشکلات منطقه، استان فاقد آب شرب مناسب و یا آب با کیفیت مطلوب است،
بنابر این آبرسانی در بیشتر روستاها با تانکر انجام می‌شود تا آب شرب مطلوب‌تری در اختیارشان قرارگیرد.
وی ادامه داد: در بیشتر روستاهای استان، کشاورزی وجود ندارد و پرورش دام نیز محدود و اندک است و تعداد زیادی از این افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار دارند، این روستاها خالی از سکنه هستند و فقط افراد بالای ۶۰ سال در این روستاها زندگی می‌کنند. به عنوان نمونه می‌توان از بسیاری از روستاهای بجنورد، قائن، فردوس، طبس، نهبندان، بشرویه نام برد.
امیرحسنخانی در پاسخ به این سئوال که چه اقداماتی برای حل مشکلات آب استان صورت گرفته است، گفت: مطالعاتی بر روی آب‌های ژرف و بهره‌برداری از این آب‌ها در دشت‌فردوس و بشرویه و طبس صورت گرفته و نقاط امیدبخشی هم مشاهده شده است. این طرح توسط معاونت فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت نیرو و تعدادی از کارشناسان خارجی در حال بررسی است.
نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در ادامه گفت: طرح در مرحله پیگیری برای اجرایی شدن و حفر چاه و اقدامات عملی است. کسب مجوزهای لازم و تامین اعتبار از جمله مراحل اجرای این پروژه است. این پروژه در سیستان و بلوچستان و در منطقه زابل به اجرا درآمده است.
امیرحسنخانی ادامه داد: پروژه دیگری که در حال پیگیری است، طرح انتقال آب از دریای عمان است. چاره دیگری در استان جز انتقال آب از دریای عمان وجود ندارد و باید این طرح اجرایی شود. اقدامات زیادی در این زمینه صورت گرفته و استانداری استان پیگیر این طرح است.
این نماینده مجلس در ادامه گفت: مطالعات این پروژه توسط چند شرکت داخلی و خصوصی که برخی از آنها وابسته به آستان قدس رضوی هستند، انجام گرفته و نقشه راه نیز تهیه شده و در مرحله صدور مجوز شورای اقتصاد و مجوزهای لازم برای اجرایی شدن است. سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی در مسیر این طرح قرار دارند.
نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ در مورد فقر خاک در استان گفت: در خراسان جنوبی، خاک شور است و در خاک شور امکان کشت بسیاری از محصولات وجود ندارد. در کنار این خاک، آب شور نیز وجود دارد و این همزمانی موجب محدودیت کشت و باغداری در منطقه شده است.
امیرحسنخانی در خصوص راه برون رفت از این معضل گفت: احداث گلخانه‌های جدید و استفاده از روش هیدروپونیک در این زمینه بسیار موثر است. در این سیستم خاک حذف می‌شود و گیاه در آب پرورش می‌یابد. این طرح در چند گلخانه به صورت پایلوت اجرا و نتایج خوبی حاصل شده است. در دنیا نیز این روش بسیار متداول است.
وی در ادامه گفت: روش جدیدتری به نام آکروپونیک نیز وجود دارد. در این روش ابتدا ماهی و آبزی را پرورش می‌دهند، سپس روش هیدروپونیک را اجرا می‌کنند؛ یعنی بعد از ماهی، گیاه را در آن آب پرورش می‌دهند. در این روش هم آلودگی خاک وجود ندارد و هم امراضی که همراه با خاک منتقل می‌شود، حذف خواهد شد و نسبتا بازده خوبی دارد. این روش تاکنون در استان استفاده نشده است.
امیرحسنخانی یادآورشد: در برخی نقاط استان قنات‌هایی داریم که آب‌شان شیرین است مانند قنات بلده که ثبت جهانی شده یا قنات ارسک و یا قنات جعفری. در این مناطق آب با ای سی۴۰۰ ، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ وجود دارد به این معنی که ای سی این آب‌ها بسیار مطلوب است. همچنین در استان مناطقی وجود دارد که آب شیرین دارند و در آنجا کشاورزی می‌کنند، اما مشکل این مناطق شیوه استفاده از آب شیرین است. یعنی این آب‌ها برای آبیاری به روش غرق‌آبی در زمین‌های کشاورزی صرف می‌شود و روش‌های آبیاری نوین به صورت آبیاری زیر سطحی، آبیاری با فشار وجود ندارد. دیگر استفاده از آب شیرین قنات برای کشاورزی مقرون به صرفه نیست و باید روش‌های نوین جایگزین روش‌های سنتی شود تا آب کمتری مصرف و منابع بیشتری ذخیره گردد.
وی در پاسخ به سئوال حاشیه‌نشینی و مشکلات مربوط به آن در استان گفت: در استان عمدتا در بیرجند شاهد این مشکل هستیم؛ در نقاط دیگر شهرستان نیز این پدیده وجود دارد اما کم است. اولین سئوال این است که حاشیه‌نشینی از کجا به وجود می‌آید. وقتی در روستا آب، منفعت اقتصادی و معیشت وجود ندارد ساکنین آن به شهرها مهاجرت می‌کنند. در شهر منزلی ندارند و مجبورند در حاشیه ساکن شوند و بدین ترتیب مشکلات خاص خود را به وجود می‌آورند. اگر خدمات کافی به روستاها ارائه شود قطعا از حاشیه‌نشینی جلوگیری می‌شود و دیگر با این معضل روبرو نخواهیم بود و یا کمتر شاهد آن خواهیم بود.
نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ ادامه داد: هزینه‌هایی را که صرف ساماندهی و انضباط حاشیه‌نشین‌ها می‌شود را باید برای معیشت، آبادانی و زنده نگاه داشتن روستاها هزینه کنند، یقینا در این صورت حاشیه نشینی به حداقل می‌رسد .
وی در ادامه گفت: نکته مورد توجه بعدی در این زمینه مربوط به کل استان است و معطوف شدن توجه فقط به شهرها و مراکز استان و عدم توجه به روستاها است. تا زمانی که تمرکز از مرکز استان برداشته نشود باز هم شاهد این معضل هستیم.
این نماینده مجلس راه نجات از حاشیه‌نشینی را توسعه متوازن استان یا توسعه متوازن شهرستان بیان کرد و گفت: نباید تمرکز فقط در مرکز شهرستان باشد، بخش‌ها و روستاها نیز باید مورد توجه قرارگیرد در این حالت است که توسعه متوازن مدنظر صورت خواهد گرفت و حاشیه نشینی کمتری خواهیم داشت.
نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ ادامه داد: به عقیده من هر چه حاشیه نشینی بیشتر باشد به توسعه متوازن کمتر توجه شده است و هر چه به توسعه متوازن کمتر توجه شود حاشیه نشینی و آسیب‌های آن کمتر می‌شود، زیرا معضلات حاشیه‌نشینی به دلیل این است که فرهنگ شهرنشینی در بین آنها وجود ندارد، حاشیه محلی است که در آن خدمت‌رسانی مطلوب بسیار کم است. خدمات و زیرساخت‌ها در حاشیه نشینی وجود ندارد. برای اسکان و تراکم جمعیت بالا پیش‌بینی نشده و نابسامانی‌های خاص خود را دارد. کلانتری، مسجد، مدرسه، مرکز فرهنگی ندارد فقدان این مراکز موجب بروز مشکلات می‌شود. مطلوب‌تر این است که حاشیه‌نشینی هم، با برنامه باشد مثلا تاسیس شهرک اقماری، با برنامه ریزی به اسکان حاشیه‌نشین‌ها می‌پردازد. به جای آنکه خود افراد مکان‌یابی کنند دولت، استانداری و شهرداری محلی را با امکانات کافی و قیمت ارزان برای این افراد فراهم کند.
امیرحسنخانی در پایان در مورد یکی دیگر از مشکلات استان گفت: استان نیروی انسانی کارآمد و نجبه فراوان پرورش می‌دهد و این نیروها را به کل کشور صادر می‌کند که همگی این افراد رتبه‌های اول مراکز برتر علمی مانند دانشگاه صنعتی شریف، امیرکبیر و تهران هستند که پس از پایان تحصیلات دیگر به شهر و یا شهرستان خود باز نمی‌گردند زیرا زمینه اشتغال در منطقه برای آنها فراهم نیست. در واقع از نیروی انسانی نخبه و ارزشمند پرورش یافته خود محرومیم. بیشتر این افراد در تهران، مشهد و شهرهای بزرگ مشغول به کار هستند. این خود یک امر بسیار مهم است و باید به آن توجه شود، همان اندازه که استان نیروی انسانی کارآمد و نخبه برای کشور پرورش می‌دهد، کشور نیز متعهد شود بخشی از این نیروی نخبه را به استان بازگرداند و این امر حمایت دولت و مدیران را می‌طلبد.