سلامت انسان، همواره یکی از دغدغه‌های بشری بوده و هست. انسان سالم نقش اساسی در سلامت جامعه بشری دارد و این امری است که پایه تمام پیشرفت‌ها و تمدن‌های بشری به حساب می‌آید.
به گزارش قدس آنلاین،واحدهای دامپروری سازمان موقوفات ملک آستان قدس رضوی از آن دست بخش‌هایی است که ارتباط تنگاتنگی با سلامت آحاد جامعه دارد. این مجموعه با در دست داشتن ۲ واحد گاوداری شیری با ۳ هزار و ۴۰۰ راس دام در شهرستان‌های فریمان و چناران و همچنین یک واحد پرواربندی هزار راسی در سنگ بست، نقش پر رنگی در تامین سلامت جامعه و نیز ارتقای امنیت غذایی داشته است. روز دامپزشکی فرصتی دست داد تا گزارشی از عملکرد بخش دامپروری این سازمان ارائه دهیم.
*بهره‌گیری از مدیریت نوین علمی
سازمان موقوفات ملک دارای ۲ واحد گاوداری شیری شامل واحد فریمان با حدود هزار و ۹۰۰ راس کل دام و واحد چناران با نزدیک به هزار و ۵۰۰ راس دام است که مجموع این دو واحد، به صورت روزانه چیزی حدود ۵۰ تن شیر تولید می‌کند. خوشبختانه طی تلاش‌های مستمر انجام شده میزان تولید شیر در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۷ در هر دو واحد در مقایسه با سال گذشته افزایش داشته است. بهره‌گیری از مدیریت نوین علمی و صحیح در امور فنی تغذیه، پرورش دام، ژنتیک و کنترل مسائل بهداشتی، عوامل اصلی افزایش میزان تولید امسال به شمار می‌رود. ضمن اینکه آموزش مداوم پرسنل در هر یک از واحدها به همراه ارتقای علمی و عملیاتی این نیروها و پیروی از برنامه‌ریزی‌های مداوم سالانه منجر به اخذ گواهی‌نامه‌های مدیریت کیفیت شده است. در خصوص گستره عرضه و فروش این محصول با کیفیت، باید گفت بخش عمده شیر تولیدی این سازمان به کارخانه لبنی آستان قدس رضوی انتقال یافته و مابقی آن به سایر کارخانه‌های لبنی استان عرضه می‌شود.
*بهبود ضریب تبدیل دام
سازمان موقوفات ملک یک واحد پرواربندی هزار راسی واقع در کیلومتر ۳۰ جاده مشهد فریمان در منطقه سنگ‌بست دارد که انجام اقدامات ارزشمندی همچون مدیریت بهینه پرورش، افزایش تعداد دام پرواری و بهبود ضریب تبدیل، افزایش تولید گوشت طی سال جاری را به دنبال داشته است. این مجموعه حدود ۴ هزار راس دام زنده دارد که از این میان گوساله‌های نر که به منظور تولید گوشت در واحد پرواربندی پرورش یافته و همچنین دام‌های مازاد واحدهای شیری که از نظر تولید شیر و آبستنی غیر اقتصادی بوده، برای کشتار و تولید گوشت استفاده می‌شوند.
*اصلاح ژنتیکی تا افزایش عمر اقتصادی دام
این سازمان با استفاده از تلقیح مصنوعی و بهره‌گیری از اسپرم‌های ناب دنیا، توانسته به ذخایر ژنتیکی بالایی دسترسی پیدا کند و در این راستا بهره‌گیری از برنامه‌های سلکسیون و انتخاب اسپرم دام‌های برتر، ذخایر ژنتیکی مذکور را بیش از پیش افزایش داده است. واحدهای دامپروری سازمان موقوفات ملک اصلی‌ترین دستاورد اصلاح ژنتیکی دام‌های خود را تولید شیر و گوشت با کیفیت مورد نیاز جامعه می‌داند و در این راستا برای اصلاح ژنتیکی دام‌های خود، اهدافی همچون افزایش توان تولیدی دام‌ها، افزایش عمر اقتصادی و ماندگاری دام‌ها، توسعه توان و بهبود تولید مثل و افزایش سلامت عمومی را مد نظر قرار داده است.
*تولید شیر ویژه شیرخشک نوزاد
سازمان موقوفات موقوفات ملک نه تنها حضور فعالی در عرصه‌های اصلاح ژنتیکی دام‌ها، تولید شیر و گوشت با کیفیت داشته، بلکه در عرصه تولید شیر به ویژه شیر خشک نوزاد نیز، کارنامه درخشانی از خود به جا گذاشته است. در این راستا از مجموع شیر تولیدی واحد چناران این سازمان، حدود ۶۰ درصد برای تهیه شیر خشک نوزاد ارسال می‌شود. به گفته مدیرعامل سازمان موقوفات ملک، این رقم در مقایسه با سال گذشته افزایش در خور توجهی داشته است که بالا رفتن کیفیت شیر و اعلام نیاز واحد مربوطه تولیدکننده شیر خشک نوزاد، از جمله عوامل افزایش تولید این واحد را به خود اختصاص داده است. این شیر بر اساس استاندارد شیر اروپا دارای استاندارد IMFG بوده و از لحاظ سطح میزان آفلاتوکسین، آلودگی‌های توتال میکروبی و سلول‌های سوماتیک در حد استاندارد قرار دارد. عاری بودن از هر گونه افزودنی و برخورداری از سطح مطلوبی از مواد مغذی، چربی، پروتئین و امگا ۳، بخشی دیگر از ویژگی‌های این شیر به شمار می‌رود. ناگفته نماند، تولید شیر با کیفیت بالا جزو اهداف اصلی و در اولویت برنامه کاری سازمان موقوفات ملک است که به منظور تولید شیر با کیفیت، ضمن تهیه خوراک دام با ارزش غذایی بالا و نگهداری دام در شرایط بهداشتی سالم، حتی استحصال شیر نیز با دستگاه‌های اتوماتیک بهداشتی صورت می‌گیرد.
*مونت بیلیارد نژادی دو منظوره
این سازمان در سال ۱۳۹۲ دام نژاد مونت بیلیارد را با هدف بررسی و پرورش نژاد مقاوم‌تر با طول عمر اقتصادی بالا و در نهایت سود اقتصادی بیشتر وارد واحد گاوداری فریمان کرد که در حال حاضر در این واحد حدود ۹۰ راس نژاد مونت بیلیارد دام ماده موجود است. نژاد مونت بیلیارد، نژادی دو منظوره شیری و گوشتی بوده که دارای مقاومت بدنی بالاتر، ماندگاری و عمر اقتصادی تولیدی بیشتر است و در مقایسه با نژاد هلیشتاین، ورم پستان و لنگش کمتر و همچنین باروری بهتر و گوساله‌دهی بیشتر در طول عمر اقتصادی خود دارد. ضمن اینکه میزان چربی، پروتئین، مواد مغذی و ماده خشک آن بیشتر بوده و طی عمر خود به دلیل تعداد زایش بالاتر، شیر و گوشت بیشتری را نیز تولید خواهد کرد. این سازمان به دلیل پتاسیل ژنتیکی بالای این نژاد، از اسپرم گاوهای برتر مونت بیلیارد و از جوانه اصلاح نژادی خالص با ظرفیت بالای ژنتیکی، برای آمیزش استفاده می‌کند. لازم به یادآوری است، گوشت تولیدی نژاد مونت بیلیارد در زمان پروار حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بیشتر از هلشتاین بوده و شیر و گوشت آن نیز کیفیت بالاتری دارد.
*تولید ۱۰ نوع خوراک دام
سازمان موقوفات ملک آستان قدس رضوی دارای ۲ کارخانه خوراک دام در واحدهای گاوداری شیری در شهرستان‌های فریمان و چناران است که هر دو کارخانه در سال‌های ۱۳۹۲-۱۳۹۱ با رویکرد تولید خوراک مورد نیاز واحدهای این سازمان بر اساس فرمولاسیون جیره‌های غذایی مورد نیاز گروه‌های مختلف دام احداث شده است. ظرفیت تولیدی هر یک از این کارخانه‌ها، ۵ تن در ساعت است که در یک شیفت توان تولید ۴۰ تن خوراک دارد. تولید خوراک در این کارخانه‌ها صرفا برای مصارف واحدهای سازمان بوده و برای هر واحد بر اساس گروه‌بندی دام‌های شیری، خشک، تلیسه‌ها و گوساله‌ها، حدودا ۱۰ نوع خوراک تولید می‌شود.
*فرآوری کود در واحدهای شیری
فرآوری کود در واحدهای دامپروری یکی از اقدامات ارزشمند سازمان موقوفات ملک آستان قدس رضوی به شمار می‌رود که این سیستم هم‌اکنون در ۲ واحد گاوداری شیری شهرستان‌های فریمان و چناران دایر است. سیستم فراوری کود سپراتور به لحاظ جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی ایجاد شده است و بدین صورت عمل می‌کند که کود لجن دام‌ها ۳ مرتبه طی شبانه‌روز از زیر پای دام‌ها جمع‌آوری شده و به محل سپتیک منتقل می‌شود و در نهایت سپراتور کود را به دو بخش کود مایع و کود جامد خشک جداسازی می‌کند. کود خشک، عاری از بو بوده و برای مصارف کشاورزی، باغات، گلخانه‌ها و فضای سبز شهری و بخشی از آن برای بستر دام استفاده می‌شود. کود مایع نیز همراه با آب کشاورزی در اراضی برای تولید علوفه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. در واقع سازمان موقوفات ملک، سیستم فرآوری کود را با اهداف زیست محیطی، بهبود مدیریت کود لجن تولیدی دام‌ها، دستیابی سریع‌تر به کود برای زراعت و همچنین کاهش آلودگی محیطی و مبارزه بیولوژیک با حشرات، پیاده‌سازی کرده است.
منبع: آستان نیوز