مشهد- ایرنا- به اعتقاد کارشناسان در تامین سلامت جامعه 80 درصد عوامل اجتماعی و 20 درصد عوامل پزشکی موثر هستند که در این میان جلب مشارکت اجتماعی و حمایت های مردمی بویژه خیرین در درمان و پیشگیری از بیمارها تنها راه توسعه سلامت محسوب می شود.
آنان معتقدند مشارکت اجتماعی در امر سلامت باید مورد توجه قرار گیرد که این مهم تنها از طریق توسعه تشکلهای مردم نهاد و موسسات خیریه و جذب خیرین قابل تحقق است.
آمارها نشان می دهد 85 درصد مرگ و میرها در ایران ناشی از بیماریهای غیرواگیر است که از این میزان 50 درصد مربوط به سبک تغذیه و 46 درصد ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی می باشد لذا براساس این آمار، اتخاذ رویکرد اجتماعی نسبت به مساله سلامت و فراگیری در امر مشارکت به عنوان یک موضوع اجتماعی ضروری است.
خراسان رضوی بویژه مشهد مقدس طلایه دار جلب مشارکت های مردمی در امر سلامت است به نحوی که براساس آمار بیش از 90 تشکل غیر دولتی حوزه سلامت در این استان فعالیت دارد و مجموع کمکهای خیرین سلامت استان در سال گذشته 350 میلیارد ریال بوده است.
آنچه تشکلها را تقویت می کند، حمایت دولت از آنها و برداشتن موانع بویژه بوروکراسی اداری است زیرا بدون توجه به این مساله و عدم حمایت همه جانبه از خیرین نمی توان سلامت را در کشور توسعه داد.
*وضعیت خراسان رضوی در کمکهای خیرین سلامت
قائم مقام رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حوزه مشارکتهای اجتماعی سازمانهای مردم نهاد و خیران سلامت در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تاثیر جامعه پزشکی در توسعه سلامت 20 تا 25 درصد است و 75 تا 80 درصد توسعه سلامت از طریق مردم و جلب مشارکت آنان امکان پذیر است.
غلامحسین خدایی افزود: جلب مشارکت مردم در امر سلامت، از 2 سال قبل در معاونت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مورد توجه قرار گرفت که عمده وظایف در این زمینه هماهنگ کردن مشارکت خیرین و موسسات خیریه است.
وی با اشاره به سابقه خراسان رضوی در فعالیت خیریه های سلامت اظهار داشت: 42 بیمارستان و مرکز درمانی در مشهد و چند شهرستان دیگر این استان از 50 سال قبل تاکنون توسط خیرین ساخته شده که خدمات درمانی یا مالی به صورت در نظر گرفتن تعرفه اندک برای درمان یا تخفیفات دیگر ارائه می دهند.
وی گفت: خیرین حوزه سلامت خراسان رضوی از نظر تعداد رتبه نخست کشور را دارند اما از نظر میزان کمک استان فارس در رتبه نخست قرار گرفته است.
خدایی افزود: از یک سال قبل حمایت از موسسات خیریه بیمارستانی در خراسان رضوی آغاز شد تا این نوع موسسات در تمام بیمارستان ها برای حمایت از بیماران ایجاد شود و مردم را در پرداخت هزینه های درمان یاری دهد، به همین منظور تاکنون 12 موسسه خیریه بیمارستانی در استان ایجاد شده است.
وی اظهار داشت: این موسسات علاوه بر تامین نیازهای مالی بیماران، در جبران کسری تجهیزات پزشکی، فعالیت های عمرانی بیمارستانی مانند ساخت همراه سرا، ساخت بخش آی.سی.یو یا ساخت بخشهای مختلف دیگر کمک مالی می کنند.
وی گفت: یک سری از موسسات خیریه خارج از بیمارستان ها هستند که عمده فعالیت آنها حمایت از بیماران نیازمند می باشد که از جمله آنها می توان به موسسه آسیب پذیر توس، موسسه همیاران امید، موسسه مهر ماندگار، گروه راه سلامتی و امثال آن اشاره کرد.
خدایی افزود: از زمانی که 44 موسسه خیریه حمایتی در بیمارستان ها و خارج از بیمارستان ها ایجاد شده اند می توان ادعا کرد که 90 درصد از بیماران فقط غصه درد بیمار را دارند و دیگر دغدغه هزینه های درمان را ندارند.
وی با اشاره به به فعالیت 64 موسسه مردم نهاد (انجمن های حمایتی) زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حوزه سلامت اظهار داشت: این موسسات به صورت عمده در قالب خدمات تخصصی به بیماران نیازمند کمک می کنند که از جمله آنها انجمن حمایت از بیماران سرطانی است که یک مرکز آنکولوژی دارد و بیماران را با قیمت دولتی درمان کرده و به همراهان بیمار خدماتی از جمله یک هفته تا 10 روز اسکان رایگان، غذای رایگان و حتی رفت و آمد رایگان ارائه می دهد.
وی گفت: انجمن حمایت از بیماران سرطانی مشغول ساختن یک بیمارستان 200 تختخوابی سرطان است که یکی از بیمارستان های بزرگ درمان سرطان محسوب می شود و تاکنون 70 درصد پیشرفت اجرایی داشته است.
قائم مقام رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: انجمن حمایت از بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز در کنار خدمات پزشکی و درمانی با تعرفه دولتی، خدمات توانبخشی و خدمات غذایی به صورت رایگان ارائه می دهد.
وی با اشاره به فعالیت 12 مجمع خیرین سلامت در مشهد و سایر شهرستان های زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: مجامع خیرین سلامت شهرستان ها فعال هستند و کارهای خوبی در زمینه ساخت و سازها، تامین تجهیزات و کمک به بیماران انجام می دهند.
وی گفت: در مجموع سالانه 600 میلیارد ریال از محل کمکهای موسسات خیریه بیمارستانی، تشکلهای مردم نهاد، خیریه های سلامت و مجامع خیرین در استان جذب می شود.
خدایی افزود: بیشتر بیمارستان های وقفی یا خیریه ای در استان مربوط به سالها قبل است و مدیریت آنها بر عهده دانشگاه علوم پزشکی است اما مدیریت بیمارستان های خیریه ای جدید بر عهده خود خیرین است و نظارت فنی و تخصصی آن در قالب صلح نامه به دانشگاه واگذار شده است.
*ورود خیرین سلامت به حوزه پیشگیری
قائم مقام رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حوزه مشارکتهای اجتماعی سازمانهای مردم نهاد و خیران سلامت اظهار داشت: تاکنون نگاه خیرین سلامت و مسئولان این حوزه بر درمان متمرکز بوده اما اخیرا تلاش شده است کمکهای خیرین به سوی پیشگیری از برخی بیماری ها سوق پیدا کند.
وی گفت: پیشتر انجمن حمایت از بیماران پروانه ای در استان وجود نداشت، اما طی صحبتی که با برخی خیرین سلامت انجام گرفت، انجمن 'راه سلامتی' اقدام به راه اندازی انجمنی دیگر برای حمایت از کودکان مبتلا به بیماری پروانه ای کرد تا در کنار کمکهای مالی به درمان این بیماری، کارهای پژوهشی نیز در خصوص پیشگیری از این بیماری انجام دهد.
وی افزود: معاونت آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد از چند سال قبل با کمک خیرین اقدام به پیشگیری از بیماری عقب ماندگی ذهنی کرد، به گونه ای که نوزادان تازه به دنیا آمده را از طریق خون گیری از پای آنها، مورد آزمایش قرار می داد تا احتمال کم کاری غده تیروئید در آنها بررسی شود تا از بروز عقب ماندگی ذهنی در بزرگسالی جلوگیری گردد، با این اقدام از هفت سال قبل تاکنون از ابتلای 2 هزار کودک به عقب ماندگی ذهنی در بزرگسالی جلوگیری شده است.
خدایی اظهار داشت: بنیاد ژنتیک در دانشگاه علوم پزشکی مشهد برای پیشگیری از ابتلا به بیماری ها ایجاد شده است ضمن اینکه برای راه اندازی 40 انجمن حمایتی یا سازمان مردم نهاد دیگر اعلام نیاز شده تا متخصصین و خیرین برای تشکیل انجمن ها وارد عمل شوند تا هم بیماری های جدید و هم فعالیت های پیشگیرانه را تحت حمایت قرار دهند.
وی گفت: یکی از انجمن های حمایتی بسیار مهم مورد نیاز جامعه، انجمن مبارزه با دخانیات است زیرا قاتل اصلی بسیاری از مردم ایران مواد دخانی است که سالانه 50 هزار نفر در ایران را از بین می برد و این مساله مورد غفلت مردم و مسئولان قرار گرفته است.
وی افزود:در مورد برخی از بیمار های روانی نیز در تلاش هستیم خیرین و متخصصین را به تشکیل سه انجمن حمایتی دیگر برای سلامت روان و پیشگیری از آن تشویق کنیم.
*قوانین دست و پا گیر، مشکل خیرین
قائم مقام رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: برای جلب مشارکت اجتماعی در توسعه سلامت مشکلی از سوی خیرین و کمکهای انسان دوستانه آنان وجود ندارد بلکه مشکل در قوانین و دستورالعمل های دست و پاگیر است که خیرین را نسبت به مشارکت دلسرد می کند.
خدایی اظهار داشت: در تلاش هستیم این دستورالعمل های دست و پاگیر را ساده کنیم و اجازه دهیم خیرین سلامت در همه حوزه ها اعم از پیشگیری و درمان وارد عمل شوند.
وی گفت: می خواهیم به خیرین نشان دهیم که هدف ما فقط پول گرفتن نیست، باید کاری کنیم که مردم در حوزه سلامت احساس مسئولیت و احساس مشارکت داشته باشند.
وی افزود: بیماری ام.اس در جامعه رو به رشد است و دختران و پسران جوان را درگیر می کند اما مردم نسبت به این بیماری کم اطلاع هستند، بیماران ام.اس در این استان نیازمند یک مرکز تخصصی بودند که اخیرا یکی از خیرین پرداخت 50 میلیارد ریال برای این مهم را تقبل کرده است.
خدایی ادامه داد: اگر کارها را در دست موسسات خیریه و سازمان های مردم نهاد بگذاریم، همه امور مربوط به تامین سلامت با هزینه کمتر و بهتر انجام می شود اما نظام اداری ما خیلی تمایل ندارد کارها را به مردم واگذار کند.
*خادم یاران سلامت
آستان قدس رضوی بزرگترین موسسه خیریه ای است که بر پایه وقف و نذر مدیریت می شود و ارائه بخشی از خدمات این مجموعه در حوزه سلامت از طریق راه اندازی بیمارستان های تخصصی مانند بیمارستان رضوی، دارالشفاها، ارائه خدمات رایگان درمانی و دارویی، کمک به تحقیقات پزشکی، مشارکت عوامل اجتماعی از طریق جذب خادم یاران سلامت دنبال می شود.
مدیر توسعه امور سلامت بنیاد سلامت رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب، این بنیاد با 2 هدف الگو سازی خدمات بهداشتی – درمانی و کمک به محرومین راه اندازی شد که اهداف خود بویژه خدمت به مستضعفان و محرومان را از طریق جذب خادم یاران سلامت و حمایت از نخبگان علمی دنبال می کند.
محمود ابراهیمی افزود: پیش از تشکیل بنیاد سلامت رضوی، آستان قدس رضوی خدمات بهداشتی و درمانی خود را از طریق دارالشفا، بیمارستان رضوی و موسسه خدمات دارویی عرضه می کرد اما تشکیل این بنیاد باعث همسویی خدمات بهداشتی، درمانی و دارویی و هم افزایی بخشهای آستان قدس رضوی شد.
وی اظهار داشت: در مجموع بیش از 2 هزار خادم یار سلامت در کشور با این بنیاد همکاری دارند که از این تعداد هزار و 200 نفر در حرم مطهر رضوی خدمت می کنند و 200 نفر با دارالشفا همکاری دارند.
وی گفت: بنیاد سلامت رضوی در چهار حوزه آموزشی، پژوهشی، بهداشتی و درمانی فعالیت دارد و خادم یار سلامت در هر یک از این چهار حوزه می تواند با این بنیاد همکاری داشته باشد.
ابراهیمی افزود: بنیاد سلامت رضوی بیمار نیازمند شناسایی شده را به مطب پزشکان خادم یار سلامت یا مرکز درمانی مورد نظر آنان ارجاع می دهد، همچنین خادم یاران سلامت از طریق برگزاری اردوهای جهادی پزشکی به مناطق محروم اعزام می شوند و اقدام به ارائه خدمات درمانی تخصصی نموده و خدمات دارویی به مردم نیازمند ارائه می کنند.
وی اظهار داشت: این بنیاد نمایندگی هایی با عنوان کانون های سلامت در همه استانها دارد که رابطین سلامت این بنیاد در کانون ها خدمات بهداشتی و درمانی خود را با همکاری خادمیاران سلامت در مناطق محروم به مردم ارائه می دهند.
وی گفت: این بنیاد همچنین اقدام به راه اندازی سیستم درمان از راه دور (تل مدیسن) از طریق خادم یاران سلامت نموده است به طوری که پزشک محلی بیمار نیازمند به درمان تخصصی را در منطقه دورافتاده یا یک روستا شناسایی کرده و سوابق پزشکی آنها را از طریق اینترنت به پزشکان متخصص در حوزه های قلب و عروق، داخلی و گوارش، روان پزشکی، مغز و اعصاب ارائه می دهد.
مدیر توسعه امور سلامت بنیاد سلامت رضوی افزود: بیمارستان هایی مانند بیمارستان حضرت امام زمان (عج) به عنوان مراکز درمانی همکار این بنیاد در ارائه خدمات درمانی به نیازمندان فعالیت دارند و هزینه های درمان این بیماران توسط خیرین یا بنیاد تامین می شود.
وی اظهار داشت: این بنیاد اقدام به ایجاد پایگاه اورژانس پزشکی با تجهیزات احیای قلبی در صحن هدایت حرم مطهر رضوی نموده و علاوه بر آن 6 پایگاه فوریت های پزشکی در صحن های مختلف حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) فعالیت دارد.
وی گفت: در همه پایگاه های فوریت های پزشکی خدمات درمانی به صورت رایگان ارائه شده و بیماران مشمول خدمات 'بیمه زائر' می شوند و از این طریق هیچ هزینه ای پرداخت نمی کنند.
مدیر توسعه امور سلامت بنیاد سلامت رضوی افزود: با هدف ارائه خدمات تخصصی درمانی و دسترسی بهتر مردم حاشیه شهر مشهد به این گونه خدمات، ساخت هشت دارالشفا با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، قرارگاه شهید برونسی، شهرداری و خیرین سلامت در دستور کار قرار گرفته است.
ابراهیمی اظهار داشت: همچنین با همکاری قرارگاه شهید برونسی، گروه های تخصصی پزشکی و دندانپزشکی به صورت متناوب برای ارائه خدمات به حاشیه شهر مشهد اعزام می شوند و یک گروه نیز در خیابان توس مشهد مستقر شده و خدمات رایگان ارائه می دهد.
وی گفت: موسسه خدمات دارویی زیر پوشش این بنیاد از طریق داروخانه های طرف قرارداد، به کسانی که نیازمند دارو و دارای کارت شفاجو هستند، داروی رایگان می دهد.
وی افزود: در مجموع 420 بیمار دارای کارت شفاجو هستند و خدمات درمانی – دارویی رایگان از سوی آستان قدس رضوی دریافت می کنند.
ابراهیمی اظهار داشت: 10 داروخانه در مشهد و تهران طرف قرارداد موسسه خدمات دارویی آستان قدس رضوی هستند که داروی آنها توسط این موسسه تامین می شود.
وی گفت: آستان قدس رضوی از طریق 2 شرکت داروسازی که زیرمجموعه سازمان اقتصادی رضوی هستند، اقدام به تولید دارو کرده و در این زمینه نیز خدمات دارویی خود را ارائه می دهد.
وی افزود: هدف این بنیاد در ارائه خدمات درمانی ایجاد هماهنگی با فعالیت های وزارت بهداشت و الگو سازی ارائه خدمات بهداشتی – درمانی است و به همین علت زمینه فعالیت پژوهشی و درمانی نخبگان را در بیمارستان رضوی فراهم کرده و از دستاوردهای علمی آنان بهره می برد.
ابراهیمی ادامه داد: هم اکنون تیم پژوهشی سلول درمانی با حضور نخبگان علمی در بیمارستان رضوی فعال شده و به زودی خدمات رسانی خود را در این بخش آغاز می کند، ضمن اینکه کلینیک طب سنتی و کلینیک مشاوره و روان پزشکی نیز توسط بنیاد سلامت رضوی در حرم مطهر رضوی به زودی افتتاح می شود.