به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، اطراف بلوار سیدرضی مشهد جمع زیادی از کارگران ساختمانی از کارگر ساده گرفته تا بنا، جوشکار، گچکار و دیگر حرفه‌های مربوط به ساختمان را می‌بینم که اطراف بلوار دو به دو یا سه به سه نشسته یا ایستاده‌اند و با هم گفت‌وگو می‌کنند.
کافی است یک روز در مسیر رفتن به محل کارتان به خیابان‌های اطراف دقت کنید تا این قشر ضعیف، اما زحمتکش را ببینید که با دستان پینه‌بسته از کار و قامت‌هایی خمیده منتظر خودرویی هستند تا بیاید و آنان را سوار کند تا بتوانند روزی خود و خانواده منتظرشان را درآورند.
از خودرو پیاده می‌شوم تا از نزدیک با آنان معاشرت کنم و پای درد و دل‌شان بنشینم. دو کارگر در کنار هم مشغول صحبت کردن هستند که خود را معرفی و از آنان می‌خواهم که کمی در خصوص وضعیت کارشان صحبت کنند که در این حین خودرویی از راه رسیده و کنار خیابان می‌ایستد و کارگران به تصور اینکه آنان به دنبال کارگر آمده‌اند به سمت خودرو می‌دوند؛ اما همین که کمی نزدیک می‌شوند فردی از درون خودرو پیاده و راننده به مسیر خود ادامه می‌دهد و کارگران ناامید به سمت من برمی‌گردند و این صحنه‌ای است که در طول روز بارها تکرار می‌شود.
دستمزدمان در حد بخور و نمیر است
وحید آزادی‌فر، کارگر ساده ساختمانی است که می‌گوید: هر روز به این محل می‌آیم به این امید که کارفرمایی بیاید و مرا به ساختمان ببرد.
وی ادامه می‌دهد: معمولا از ساعت هفت صبح اینجا هستم و تا ساعت 16 عصر همین جا می‌مانم.
آزادی‌فر با اشاره به این نکته که حقوقی که از کارفرما می‌گیریم در حد بخور و نمیر است، بیان می‌کند: در ماه بسیار اتفاق می‌افتد که 10 تا 15 روز بیکار هستیم و این دستمزدی که به ما می‌دهند کفاف یک زندگی در شهر و آن هم در یک خانه مستاجری را نمی‌دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بیمه است یا خیر، می‌گوید: برای بیمه شدن بایستی چند روز از کار بمانیم به همین دلیل تاکنون پیگیری نکرده‌ام.
صحبتم که با آزادی‌فر به پایان می‌رسد به سمت دیگر کارگران می‌روم یک جمع سه نفره را نشان می‌کنم وقتی خود را به آنان معرفی می‌کنم جمعی دیگر از کارگران نیز به ما می‌پپیوندند تا از سختی کار، نداشتن بیمه، مخارج بالای زندگی، کرایه خانه‌ها بالا، بیماری و غیره سخن بگویند؛ گوشی شنوای یافته‌اند برای شنیدن آلامشان.
وجود اتباع بیگانه یکی از مشکلات کارگران
از بین این جمع تقریبا شش نفره آقای رضایی شروع به سخن گفتن می‌کند و می‌گوید: سه فرزند دارم و در یک خانه مستاجری زندگی می‌کنم.
وی ادامه می‌دهد: هر روز از ساعت هفت صبح به اینجا می‌آیم و تا ساعت پنج عصر همین جا می‌نشینم به امید اینکه خودرویی نگه دارد.
رضایی ضمن بیان این موضوع که معمولا در طول هفته سه روز سر کار می‌روم، تصریح کرد: متاسفانه وجود اتباع بیگانه سبب می‌شود که صاحب‌کاران ایرانی که به فکر جیب خودش است، آنان را با خود ببرند؛ چراکه معمولا کارگران اتباع دستمزدی کمتر دریافت می‌کنند.
یکی دیگر از کارگران که از شهرستان نهبندان آمده بود، شروع به سخن گفتن کرد: نهبندان کار نیست و هر چهار ماه به مشهد می‌آیم و حدود 10 تا 15 روز کارگری می‌کنم به شهرستان بازمی‌گردم.
وی اضافه کرد: یکی از مشکلاتی که در این مدت با آن‌ها مواجه هستیم این است که محلی برای خواب نداریم و با توجه به اینکه دستمزدی که دریافت می‌کنم بسیار کم است نمی‌توانیم مکانی را اجاره کنیم به همین دلیل اکثر کارگرانی که از دیگر شهرستان‌ها می‌آیند در اطراف همین بلوار شب را سر می‌کنند.
پیمودن 1300 کیلومتر برای درآوردن یک لقمه نان حلال
منصور نارویی، کارگری است که برای درآوردن یک لقمه نان حلال حدود 1300 کیلومتر راه را از زاهدان پیموده تا در مشهد کار کند.
وی می‌گوید: در زاهدان کار نداریم به همین دلیل مجبور هستم این مسافت را طی کنم و راهی مشهد شوم.
نارویی با بیان اینکه 10 تا 15 روز در مشهد می‌مانم و به زاهدان بازمی‌گردم و دوباره پس از گذشت چند روز باز به مشهد می‌آیم، افزود: امیدمان به همین یارانه‌ای است که هر ماه دولت به حسابمان واریز می‌کند و چنانچه همین چندرغاز نباشد نمی‌دانیم چه کنیم.
وی با اشاره به این مطلب که سه فرزند دارم که تامین نیازهای آنان با این میزان حقوق برایم بسیار مشکل است، گفت: چند روز پیش یکی از فرزندانم بیمار شد و حدود 15 هزار تومان هزینه کردیم.
نارویی تاکید کرد: شاید 15 هزار تومان برای بسیاری از مردم پول کمی باشد؛ اما برای من که یک کارگر ساده ساختمانی آن هم در شهری دیگر هستم و اکثر اوقات بیکار، پول بسیاری است.
وی در خصوص بیمه تامین اجتماعی بیان داشت: تنها بیمه سلامت دارم، پیگیری بیمه تامین اجتماعی و ازکارافتادگی ناشی از آن و در نهایت اخذ حق بیمه زیاد سبب شده تاکنون پیگیر بیمه نباشم.
مصاحبه‌ام با کارگران که به پایان می‌رسد نزدیک ظهر است؛ اما هنوز تعداد زیادی از کارگران کنار بلوار ایستاده و منتظر هستند منتظر خودرویی که بیاید و آنان را سوار کند.
بعدازظهر همان روز سری به میدان فردوسی می‌زنم، میدانی که روزانه شاهد اجتماع جمع زیادی از کارگران ساختمانی است.
با اینکه ظهر به انتها رسیده و چند ساعتی تا غروب نمانده؛ اما تعداد کارگرانی که هنوز منتظر هستند کم نیست؛ کارگرانی که می‌دانند امروز کار گیر نخواهند آورد؛ اما روی بازگشت به منزل آن هم با دستانی خالی را ندارند.
وجود 145 هزار کارگر ساختمانی در خراسان رضوی
به سراغ مسؤول کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی خراسان رضوی می‌روم. وی می‌گوید: در استان 145 هزار کارگر ساختمانی وجود دارد که از این تعداد 62 هزار نفر در مشهد هستند که از سال 89 به بعد از این تعداد با پیگیری‌های انجام شده، 35 هزار نفر بیمه شده‌اند.
محمدرضا داوری ضمن اشاره به این موضوع که سهم هر کارگر برای بیمه شدن پرداختن هفت درصد از حق بیمه است، تصریح کرد: در سال جاری هر کارگر می‌بایست ماهی 104 هزار تومان پرداخت کند.
وی در خصوص شرایط دریافت بیمه تامین اجتماعی بیان کرد: در ابتدا باید کارگر احراز اشتغال شود، در مرحله بعد کارگران باید در سازمان فنی‌وحرفه‌ای یک دوره یک روزه آموزش و سنجش را طی کنند و بعد از آموزش و دادن امتحان تئوری و عملی، کارت مهارت دریافت می‌کنند.
مسؤول کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی خراسان رضوی اضافه کرد: کارگران ساختمانی در 16 رشته کچ‌کاری، جوشکاری، سنگ‌کاری، دروپنجره‌سازی و حرفه‌های دیگر می‌توانند از مزایای بیمه تامین اجتماعی بهره ببرند.
داوری تصریح کرد: کارگرانی که بی‌سواد هستند تنها می‌توانند در امتحان عملی شرکت کنند و کارگران باسواد هم در امتحان عملی و هم تئوری.
دوره آموزشی کارگران ساختمانی یک روزه است
وی در پاسخ به این پرسش که گذراندن روند بیمه و دوره آموزشی چند روز به طول خواهد انجامید، گفت: کارگران تنها یک روز آموزش می‌بینند و امتحان می‌دهند؛ اما بعد باید پیگیر روند بیمه خود باشند؛ چراکه بارها مشاهده شده کارگران می‌آیند و ثبت نام می‌کنند؛ اما پیگیر نیستند و همین سبب می‌شوند روند بیمه آنان به طول بینجامد.
مسؤول کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی خراسان رضوی در خصوص روند اخذ بیمه عنوان کرد: کارگران باید پس از قبولی در امتحان و دریافت کارت مهارت به سامانه خدمات رفاهی تامین اجتماعی مراجعه و در آنجا ثبت نام کنند و زمانی که ثبت نام تایید شد و سامانه انجمن صنفی کارگران نیز آنان را تایید کرد در صف انتظار بیمه قرار می‌گیرند.
تخلف سازمان تامین اجتماعی در بیمه نکردن تمامی کارگران
داوری ضمن یادآوری این موضوع که در حال حاضر 25 هزار کارگر در استان در صف انتظار بیمه قرار دارند، ابراز داشت: معمولا بیش از یک سال طول می‌کشد که کارگران بیمه شوند، به‌طوری که در حال حاضر ثبت‌نام‌کنندگان سال‌های 95 و 96 در صف انتظار هستند و فعلا ثبت‌نام‌کنندگان جاری بیمه نمی‌شوند تا سهمیه اعلام شود.
وی اعلام کرد: طبق ماده پنج قانون بیمه تامین اجتماعی می‌بایست تمامی کارگران ساختمانی بیمه شوند؛ اما تامین اجتماعی مرکز تخلف می‌کند و همه آنان را بیمه نمی‌کند و نبود بودجه را علت این امر می‌داند.
مسؤول کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی خراسان رضوی در ادامه سخنان خود در پاسخ این پرسش که طرح یکپارچه‌سازی کارگران ساختمانی به کجا رسیده است، بیان کرد: خوشبختانه این طرح در شورای اسلامی شهر به تصویب رسید و با موافقت مسؤولان در حال حاضر شهرداری به صورت پایلوت ساختمانی را در میدان حر مشهد تعبیه کرده که کارگران با مراجعه و از آنجا به محل کار رفته و مشغول می‌شوند.
داوری تاکید کرد: مشهد شهری است که سالانه زائران بسیاری دارد و زیبنده نیست که این کارگان به این شکل در اطراف پراکنده باشند به همین دلیل این طرح را پیگری کردیم.
وی در مورد اختصاص مکانی برای کارگران شهرستانی خاطرنشان کرد: متاسفانه این امکان وجود ندارد که چنین محلی را اختصاص دهیم و کار بسیار سنگینی است که در شرایط فعلی اقتصادی توان ساماندهی آنان وجود ندارد.
جریمه 180 هزار تومانی جهت بکارگیری اتباع غیرمجاز
مسؤول کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی خراسان رضوی در خصوص وجود اتباع بیگانه و کسادی کار کارگران ایرانی اعلام کرد: به‌کارگیری اتباعی که کارت آمایش ندارند تخلف است و در صورت مشاهده، کارفرمایانه روزانه بین 170 تا 180 هزار تومان جریمه می‌شوند.
داوری همچنین درباره وضعیت حقوق و دستمزد کارگران بیان کرد: انجمن صنفی نرخ نامه‌ای را مشخص می‌کند و افراد می‌توانند با مراجعه به انجمن از حقوق خود آگاه شوند.
نشستن عده‌ای به ناحق بر سرسفره بیمه کارگران ساختمانی
مدیرکل تامین اجتماعی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مشهد، در خصوص وضعیت بیمه کارگران ساختمانی گفت: وزارت رفاه سایتی را مشخص کرده که کارگران می‌بایست در این سایت اقدام به ثبت نام کنند، پس از انجام ثبت نام و انجام استعلامات و تایید سربازرس اتحادیه مربوطه و تایید اشتغال کارگران، این سازمان بر اساس اولویت ثبت‌نامی کارگران، اقدام به بیمه آنان می‌کند.
سید محسن نظام خیرآبادی ادامه داد: متاسفانه به دلیل اینکه حق بیمه کارگران ساختمانی اندک است جمع زیادی از افرادی که در صف بیمه هستند یا حتی بیمه شده‌اند اقدام به دریافت کارت مهارت کرده‌اند که همین مسئله مشکلاتی را برای سازمان ایجاد کرده است.
وی با اشاره به این نکته که تعدادی به ناحق بر سر سفره بیمه کارگران ساختمانی نشسته‌اند، ابراز داشت: یکی از دلایلی که سبب شده سازمان تامین اجتماعی به مرور زمان اقدام به بیمه کارگران کند این است که ما در بازرسی‌هایی که به صورت مداوم داریم این افراد را شناسایی و اقدام به قطع بیمه آنان و سپس جایگزینی افراد می‌کنیم.
بار مالی قانون پنجم بیمه تامین اجتماعی کارگران ساختمانی تامین نشده
مدیرکل تامین اجتماعی خراسان رضوی در رابطه با قانون پنجم بیمه تامین اجتماعی کارگران ساختمانی که توسط این سازمان به درستی اجرا نمی‌شود، نبود بودجه را عامل اجرا نشدن این قانون دانست و عنوان کرد: این قانون یکی از مصوبات مجلس است که بار مالی دارد که با توجه به اینکه هنوز بار مالی آن تامین نشده، قانون به مرور محقق می‌شود.
نظام در پاسخ به این گفته خبرنگار فارس که در قانون آمده در صورت تامین نشدن منابع لازم جهت گسترش پوشش بیمه کارگران، افزایش سقف مجموع عوارض تا 20 درصد بلامانع است، گفت: درست است، این پیشنهاد شده؛ اما در حال حاضر حتی مجموع عوارض تا 15 درصد هم وصول نشده و دارای کسری است.
وی اضافه کرد: پیشنهاداتی توسط سازمان تامین اجتماعی به مجلس شده از جمله وصول عوارض تا 20 درصد یا دریافت منابع بر اساس متراژ و نه عوارض شهرداری که امید است مورد موافقت قرار گیرد.
دود نبود نظارت کافی بر قانون در چشم قشر ضعیف جامعه
آنچه که در این میان به چشم می‌آید این است که نبود نظارت کافی بر سر اجرای درست قانون، تعلل در تکمیل قانون و حتی نبود مدیری دلسوز برای پیگیری این امر سبب شده دود این مسئله تنها به چشم قشر ضعیف جامعه برود.
ماده پنج قانون بیمه تامین اجتماعی کارگران ساختمانی در سال 93 به تصویب مجلس رسیده و در 26 آذر ماه همان سال به تایید شورای نگهبان رسیده است؛ اما باوجود گذشت بیش از سه سال هنوز به درستی اجرا نمی‌شود و همین مسئله سبب شده کارگران ساختمانی علاوه بر اینکه زحمت زیادی را بابت دستمردهای پایین متحمل شوند، در زمان سالمندی هم از نظر مالی تامین نباشند.