هرچند در سالهای اخیر تصادفات و تلفات جاده ای در خراسان رضوی روند کاهشی داشته است اما چشم اندازها برای تداوم این روند آنچنان امید بخش نیست.
براساس اعلام وزارت راه و شهرسازی سوانح و تصادفات رانندگی، علاوه بر ایجاد خسارت‌های بزرگ روحی، جانی و مشکلات عدیده اجتماعی، سالانه حدود هفت درصد از تولید ناخالص ملی کشور را می بلعد که رقم قابل توجهی است.
عوامل تصادفات جاده ای از سه ضلع جاده، وسیله نقلیه و عوامل انسانی تشکیل شده است، حال آنکه رشد تولید وسایل نقلیه در ایران مشهود بوده و از طرف دیگر طول راهها نیز به شدت افزایش یافته است.
تب راهسازی
براساس اعلام وزارت راه و شهرسازی، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی طول آزادراه‌ها و بزرگراه‌های کشور کمتر از ۲۰۰ کیلومتر بود اما اکنون این میزان به بیش از ۲۰ هزار کیلومتر رسیده است. همچنین قبل از انقلاب اسلامی طول راههای روستایی کشور حدود سه هزار کیلومتر بود که در حال حاضر به بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر افزایش یافته است.
معاون مهندسی و ساخت اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی در این باره گفت: خراسان تا پیش از تقسیم به سه استان در اوایل دهه ۱۳۸۰ با ۳۱۳ هزار و ۳۳۵ کیلومتر مربع مساحت، ۵۳۱ کیلومتر راه اصلی، هزار و ۴۸۴ کیلومتر راه فرعی و ۱۱۸ کیلومتر راه آسفالته روستایی داشت.
محمد پارسا افزود: اما هم اینک استان خراسان رضوی به تنهایی با ۱۱۸ هزار و ۸۵۱ کیلومتر مربع مساحت، رشد چشمگیر در توسعه و ساخت راههای زیرپوشش اداره کل راه و شهرسازی داشته و دارای هزار و ۲۶۴ کیلومتر راه اصلی و سه هزار و ۹۵۹ کیلومتر راه فرعی است همچنین ۹۴ درصد جمعیت روستاهای بالای ۵۰ خانوار در این استان از راه روستایی برخوردارند.
به گزارش اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی این استان با ۱۱۰ کیلومتر آزادراه رتبه نهم، هزار و ۷۲ کیلومتر بزرگراه رتبه پنجم، هزار و ۲۸۹ کیلومتر راه اصلی رتبه ششم و سه هزار و ۹۵۰ کیلومتر راه فرعی رتبه چهارم را در میان استان‌های کشور دارد.
از سوی دیگر خراسان رضوی با ۲۰ هزار و ۵۷۴ کیلومتر طول کل راههای برون شهری بعد از استان فارس در جایگاه دوم کشور از نظر طول راهها قرار دارد.
کاهش قربانیان سوانح جاده ای خراسان رضوی
از زمان شکل گیری خراسان رضوی مطابق آمار رسمی شمار تلفات رانندگی در جاده های این استان در سال ۱۳۸۳، دو هزار و ۴۶۹ نفر بود که در سال ۱۳۹۶ به ۷۳۳ نفر کاهش یافت، یعنی در مدت ۱۳ سال تلفات جاده استان ۷۰ درصد کمتر شد.
البته این روند همچنان ادامه یافته است اما کارشناسان دلایل این کاهش در سالهای اخیر را دلایل بنیادی و ایمنی بخش جاده ارزیابی نمی‌کنند.
راهداری خراسان رضوی اردیبهشت ماه اعلام کرد طی سه سال گذشته روند تلفات جاده ای در این استان روند کاهشی اما با شیب ملایم داشته است نکته قابل توجه اینکه در بهار ۱۴۰۰ تاکنون آمار رسمی تلفات انسانی در سال ۱۳۹۹ توسط پزشکی قانونی منتشر نشده است.
در ادامه انتشار آمار مثبت کاهش حوادث جاده ای پلیس راه خراسان‌رضوی اعلام کرد: سوانح رانندگی در جاده‌های این استان در سال ۹۹ حدود ۴۷ درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته و تعداد مجروحان ناشی از سوانح رانندگی نیز در این مدت ۲۵ درصد و تعداد متوفیان هم ۲۶ درصد کاهش داشته است.
پلیس راه خراسان رضوی، برخورد با تخلفات حادثه‌ساز، اعمال قانون در سرعت بیش از ۱۶۰ کیلومتر در ساعت و همچنین افزایش حضور فیزیکی پلیس در طول جاده‌ها در کنار عملکرد مثبت سامانه‌های هوشمند را از عوامل کاهش تصادفات عنوان کرد.
خراسان رضوی و مشهد به عنوان مقصد سفر جاده ای سالانه دستکم ۲۰ میلیون ایرانی نیز تحت تاثیر این تغییرات در سالهای آینده قرار دارد.
رییس مرکز مدیریت راههای اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: به خاطر شیوع کرونا تردد در جاده های استان در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ کاهش داشته است.
ابوالفضل حسینی عشرت آباد میزان کاهش تردد در بهار سال گذشته را ۳۸ درصد عنوان کرد.
وی افزود: با این حال سرعت تردد در جاده ها به دلیل خلوتی آنها افزایش داشته و آمارها نشانگر افزایش تخلفات سرعت است.
مدیرکل دفتر آمار، ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای نیز گفت: در پی محدودیتهای ناشی از کرونا، کاهش تردد و کنترل سرعت خودروها در جاده‌های کشور دلیل اصلی کاهش شمار جانباختگان تصادفات جاده‌ای در نیمه نخست پارسال بوده است.
فرهاد صالحیان افزود: براساس آمار ۶ ماه نخست پارسال پزشکی قانونی، کاهش تردد جاده‌ای به عنوان عامل کاهش تصادفات موجب کاهش ۱۵.۹ درصدی تلفات رانندگی در جاده‌های کشور شده است.
وی ادامه داد: با کاهش ۱۹.۲ درصدی تردد جاده‌ای در کشور طی این مدت که متاثر از شیوع کرونا بوده است جان باختگان ناشی از تصادفات جاده‌ای نیز ۱۵.۹ درصد کاهش یافت این در حالی است که شمار جان باختگان ناشی از تصادفات جاده‌ای در سال ۹۸ نسبت به سال قبل از آن ۲.۵ درصد افزایش داشته است.
ایمن سازی جاده
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی به روند میان مدت و چند ساله ایمن سازی جاده های استان اشاره و بیان کرد: در اجرای مصوبات چند سال قبل برای کاهش تصادفات، ۱۴۷ نقطه در طول راههای استان به عنوان نقاط پرتصادف و دارای تصادف شناسایی شد که از این تعداد ۶۰ نقطه پرتصادف بوده و در اولویت رفع و اصلاح قرار داشت.
ابراهیم نصری افزود: تاکنون ۳۳ نقطه از این تعداد ایمن سازی شده و اصلاح ۲۰ نقطه دیگر در دست اقدام قرار دارد.
تداوم مشکلات بودجه ای در مسیر بهسازی راهها
رییس اداره نگهداری راههای اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی نیز در تشریح وضعیت نامساعد راههای استان گفت: ۵۵ درصد راههای شریانی و اصلی و ۳۵ درصد راههای فرعی و روستایی این استان نیازمند ترمیم و روکش آسفالت است.
علی رجایی افزود: اگر عملیات ترمیم و اصلاح آسیب‌های وارده به جاده به هنگام انجام نشود هزینه آن بخاطر تخریب راه مضاعف می‌شود.
وی ادامه داد: هزینه مورد نیاز برای استاندارد سازی جاده های استان هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است اما با توجه به مشکلات مالی، بودجه راهداری به میزان کافی تامین و تخصیص داده نمی‌شود.
رییس اداره نگهداری راههای اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی به رشد سرسام آور قیمتها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر هزینه خط کشی هر متر خط ممتد در جاده ۱۸ هزار تومان است و قیمت هر تن قیر به هشت میلیون تومان رسیده است، کمبود بودجه تداوم بهسازی و روکش آسفالت جاده ها را به تعویق انداخته و موجب کاهش ایمنی تردد در جاده می شود.
وی افزود: در حالی که همه ساله شرکتهای پیمانکار پس از پایان تعطیلات نوروز بهسازی جاده ها را آغاز می کردند اما به دلیل افزایش قیمتها، کمبود قیر و همچنین عدم تخصیص اعتبارات، ۲۵ درصد پیمانکاران پروژه های بهسازی راه های استان را آغاز کرده اند.
طرح علمی کاهش تصادفات جاده ای در گام نخست
فارغ از دلایل متعدد برای کاهش تصادفات، اقدامات علمی و زیربنایی در این زمینه در مراحل نخست قرار دارد در این راستا معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی گفت: مطالعات طرح جامع کاهش تصادفات در جاده های استان به اتمام رسیده و این طرح در کمیسیون ایمنی و ترافیک استانداری به تصویب رسیده است.
جواد وحدتی فرد افزود: از سال ۹۲ اطلاعات ترافیکی و تصادفات روی داده در جاده های استان در لایه های جی.آی.اس بارگذاری شده و با تکمیل مطالعات اکنون طرح جامع کاهش تصادفات، تدوین و ملاک عملکرد و تعیین کننده شرح وظایف دستگاه های متولی امور ترافیکی است.
وی ادامه داد: این طرح جامع سند راهبردی مصوب برای دستگاه های استان به منظور کنترل ترافیک و اجرای طرح های ارتقای ایمنی و کاهش سوانح و تصادفات جاده ای است که در معاونت عمرانی استانداری به تصویب رسیده و متناسب با تخصیص بودجه به زودی اجرایی خواهد شد.
معاون اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی در تشریح عملکرد این طرح گفت: هم اکنون اطلاعاتی مانند مکان و زمان وقوع رویدادهای ترافیکی در سطوح مختلف جی.آی.اس بارگذاری شده و کارشناسان براساس عملکرد دستگاهها، عملکرد و وظایف نهادهای امدادی و ترافیکی را تدوین می کنند، به عنوان مثال با توجه به زمان و نحوه وقوع تصادفات در جاده مشهد - چناران، راهداری، پلیس راه و گروه‌های امداد و نجات حضور و فعالیت خود را در این جاده برنامه ریزی می کنند.
وی افزود: با اجرایی شدن طرح جامع کاهش تصادفات جاده‌ای استان به نظر می رسد بتوان روند کاهش تصادفات را با شدت بیشتر ادامه داد.
خراسان رضوی با پنج هزار و ۲۰۰ کیلومتر راه آسفالته اصلی و فرعی، هفت هزار و ۶۰۰ کیلومتر راه آسفالته روستایی و هفت هزار و ۷۶۰ کیلومتر راه غیر آسفالته در جایگاه دوم کشور از نظر طول راهها قرار دارد.
واقعیت کاهش تصادفات و تلفات جاده ای خراسان رضوی
براساس گزارش‌های رسمی وزارت راه و شهرسازی به دلیل قیمت یارانه ای سوخت، افزایش تعداد خودرو و کاهش جذابیت حمل و نقل عمومی، تردد در جاده های درون شهری و برون شهری "خودرومحور" شده است همچنین افزایش جابه‌جایی بار صنعتی و معدنی از طریق جاده ها، کمبود بودجه ارتقای کیفی و کمی حمل و نقل عمومی و افزایش تقاضا برای جابه‌جایی با توجه به رشد اقتصادی موجب افزایش تردد جاده ای در کشور شده است که خطر افزایش تصادفات و تلفات جاده ای را در بر دارد.